Şema Terapi Nedir?
Şema Terapi, bağlanma kuramı, deneyimsel terapi ve psikanalitik yaklaşımları birleştiren bütüncül bir terapi yöntemidir. Özellikle çocukluk ve ergenlik döneminde oluşan ve bireyin yaşamını olumsuz etkileyen temel duygusal ihtiyaçların karşılanmaması sonucu gelişen 'şemalar' (yani yaşam kalıpları) üzerinde çalışır.
Şema Nedir?
Şema, bireyin kendisi, diğer insanlar ve dünya hakkındaki derin, köklü inançlarıdır. Genellikle çocuklukta yaşanan travmatik ya da zorlayıcı deneyimler sonucu oluşur. Örneğin, sürekli eleştirilen bir çocuk "yetersizlik" şeması geliştirebilir ve bu şema, kişinin yaşam boyu kendini değersiz hissetmesine neden olabilir.
Şema Terapinin Amaçları Nelerdir?
1. Şemaların Tanımlanması: Kişinin hayatını olumsuz etkileyen şemaların fark edilmesi.
2. Şemaların Kaynağının Bulunması: Bu şemaların hangi deneyimlerden kaynaklandığının keşfedilmesi.
3. Uyumsuz Başa Çıkma Tarzlarının Değiştirilmesi: Şemalarla baş etmek için kullanılan, ancak bireye zarar veren davranışların yerine sağlıklı stratejilerin geliştirilmesi.
4. Duygusal İyileşme: Şemaların tetiklediği duygusal yaraların iyileştirilmesi.
Şema Terapinin Süreci Nasıldır?
- Psiko-eğitim: Danışanın şemalar ve başa çıkma stratejileri hakkında bilgilendirilmesi.
- Deneyimsel Teknikler: Görselleştirme, sandalye çalışmaları gibi yöntemlerle duygusal işlenme sağlanması.
- Bilişsel Çalışmalar: Uyumsuz inançların sorgulanması ve yerine daha sağlıklı düşüncelerin yerleştirilmesi.
- Davranışsal Değişim: Günlük yaşamda sağlıksız davranışları değiştirmek için stratejiler geliştirilmesi.
Şema terapi, özellikle kişilik bozuklukları, ilişki problemleri, anksiyete, depresyon ve travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) gibi sorunlarda etkili bir yöntem olarak kabul edilir.
Şemalar Nelerdir? Kaç Şema Var?
Young’a göre 18 temel erken dönem uyumsuz şema vardır ve bunlar 5 ana başlık altında toplanır:
1. Ayrılma ve Reddedilme Alanı
(Başkalarıyla güvenli ilişkiler kurmada zorlanma)
-
Terk Edilme / İstikrarsızlık: İnsanların güvenilir olmadığı, bir gün gideceği korkusu.
-
Kuşkulu / Kötüye Kullanılma: İnsanların zarar vereceği, sömüreceği veya kullanacağı inancı.
-
Duygusal Yoksunluk: Başkalarının duygusal desteğini, anlayışını ve sevgisini sunmayacağı düşüncesi.
-
Kusurluluk / Utanç: Temel olarak kötü, değersiz veya kusurlu olduğunu hissetme.
-
Sosyal İzolasyon / Dışlanma: Toplumdan, gruplardan veya insanlardan dışlanma ve ait hissetmeme duygusu.
2. Zedelenmiş Otonomi ve Başarı Alanı
(Bireyin kendine güvenmesi ve bağımsız olmasını engelleyen şemalar)
-
Bağımlılık / Yetersizlik: Kendi başına iş yapamayacağına, başkalarına muhtaç olduğuna inanma.
-
Savunmasızlık: Felaketlerin, hastalıkların, tehlikelerin sürekli olacağı korkusu.
-
Karışıklık / Gelişmemiş Benlik: Kimlik duygusunda eksiklik ve kendi değerlerini, isteklerini belirlemekte zorluk.
-
Başarısızlık: Yetersiz ve başarısız biri olduğu inancı.
3. Zedelenmiş Sınırlar Alanı
(Kendi sınırlarını koymakta ve sorumluluk almakta zorlanma)
-
Hak Görme / Büyüklenmecilik: Kendi ihtiyaçlarının başkalarından daha önemli olduğunu hissetme.
-
Yetersiz Özdenetim / Öz Disiplin Eksikliği: Uzun vadeli hedefler için çaba göstermede ve sorumluluk almada zorlanma.
4. Diğerlerine Aşırı Yönelim Alanı
(Kendi ihtiyaçlarını göz ardı edip başkalarına odaklanma)
-
Boyun Eğicilik: Başkalarının isteklerini kendi isteklerinin önüne koyma, sürekli onlara uyum sağlama.
-
Özgecilik / Kendini Feda: Kendi ihtiyaçlarını ihmal ederek başkalarının iyiliği için yaşama.
-
Onay Arayıcılık / Takdir Edilme İhtiyacı: Sürekli başkalarından onay bekleme, sevilme arayışı.
5. Aşırı Uyanıklık ve Baskılama Alanı
(Duyguları bastırma ve sürekli kontrol ihtiyacı)
-
Karamsarlık / Olumsuzluk Odaklılık: Hayatta sürekli olumsuz şeylerin olacağına inanma, pozitif şeyleri görmezden gelme.
-
Duyguların Bastırılması: Duyguları ifade etmeme, bastırma ve mantık çerçevesinde yaşama.
-
Yüksek Standartlar / Aşırı Eleştirellik: Kendine ve başkalarına yüksek, ulaşılmaz standartlar koyma.
-
Cezalandırıcılık: Hataların affedilmemesi gerektiği inancı, kendine ve başkalarına sert davranma.
Sorumluluk Reddi Beyanı
Bu web sitesi (www.cansuvarol.com) yalnızca bilgilendirme amaçlıdır ve herhangi bir tıbbi ya da psikolojik tavsiye yerine geçmez. Sitede yer alan içerikler, genel bilgilendirme amacıyla sunulmuş olup, profesyonel değerlendirme ve bireysel psikoterapi sürecinin yerine kullanılamaz.
Klinik Psikolog Cansu Varol tarafından sunulan hizmetler, ruh sağlığı alanında danışmanlığı kapsamakla birlikte, tıbbi teşhis koyma veya tedavi uygulama yetkisi bulunmamaktadır. Herhangi bir psikiyatrik ya da tıbbi rahatsızlığınız varsa, lütfen bir psikiyatrist veya ilgili sağlık uzmanına danışınız.
Bu web sitesinde yer alan bilgilerden doğabilecek herhangi bir yanlış anlama, hatalı kullanım veya doğrudan ya da dolaylı zararlardan dolayı Cansu Varol hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmez. Kullanıcılar, web sitesini ziyaret ederek bu şartları kabul etmiş sayılır.
Detaylı sorumluluk reddi beyanı için tıklayınız.
Herhangi bir sorunuz veya randevu talepleriniz için aşağıdaki iletişim kanalları aracılığıyla bizimle iletişime geçebilirsiniz: info@cansuvarol.com